Op het einde van een fijn leesjaar (jawel, ik las veel goede boeken in 2025) zal ik geen uitvoerig leeslijstje presenteren. Maar ik blik wel graag terug op mijn bijzonderste leeservaring van het jaar.
Een van de boekenplanken in mijn huisbibliotheek noem ik de Bousset-plank. Daarop staan alleen maar boeken die me herinneren aan mijn studententijd in Brussel, toen ik in het Marolse Sint-Thomas Nederlandse literatuur kreeg van Hugo Bousset. Voor mij zijn het iconische boeken die ik beschouw als mijn lange inleiding in de toenmalige hedendaagse Nederlandse literatuur. Bij die romans staan ook enkele essaybundels van Bousset zelf, waarin hij schrijvend doceerde hoe je moest schrijven aan een opus.
Bousset was bezeten van Ivo Michiels, dat viel me als student van 19 al snel op. Ik herinner me dat ik voor het mondeling examen alle titels van het tiendelige 'Journal Brut' uit het hoofd had geleerd - mooi in volgorde van (nog te) verschijnen. Volkomen overbodig overigens: bij Bousset moest je vooral veel lezen - waarvoor nog altijd mijn grote dank. Ik hoor nog levendig zijn warme baritonstem galmen in dat pietluttige leslokaal. Zoals hij vertelde niemand over het bewegen van het hoge gras op de top van de heuvel.n kijk, dan verschijnt er 40 jaar later de bijzondere biografie over Ivo Michiels, geschreven door dochter Sigrid Bousset. Ik heb 'Wat ik haar niet vertelde' ontzettend graag gelezen. Al valt weer een geliefde schrijver van zijn voetstuk: eerder dit jaar strompelde ook al Hugo Claus. Maar hoe intens heb ik genoten van Sigrids boek. De schrijvers van toen figureerden van ver of van dichtbij. Claude Van de Berge, Jacques Hamelink, Bernard Kemp, Mark Insingel, Maurice Gilliams and the others: ze waren allemaal op de afspraak. En ja: Hugo Bousset zat in die vroege jaren 80 echt geregeld met het hele gezin aan tafel bij Ivo Michiels en zijn Christiane, daar in het vermeende paradijs van de Provence. De lasagne smaakte heerlijk en de wijn vloeide rijkelijk.
Maar 'Wat ik haar niet vertelde' is veel meer dan een verhelderende én ontluisterende biografie van een van de grootste vormvernieuwers in het Nederlandse proza. Sigrid Bousset moest schrijvend ongetwijfeld heel veel laagjes idolatrie, aanbidding en vriendschap van zich afschijven. Ook haar god was minder goddelijk dan een leven lang gedacht. Haar goden en haar vaders. Het verhaal van haar eigen zoektocht boeide minstens evenveel als dat van die naar de echte Ivo Michiels. De ontluistering groeide, de liefde bleef.
Wat heb ik genoten van dit dit boek! Twee weken voor de jaarwende roep ik het uit tot het mooiste boek dat ik heb gelezen in 2025.
'Wat ik haar niet vertelde' van Sigrid Bousset verscheen bij De Bezige Bij.
